Maria Lai - artystka z Sardynii
Sprawdzając kiedyś kalendarz wystaw natknęłam się na informację o Marii Lai i jej dziełach związanych z historią Sardynii we florenckim Palazzo Pitti (kuratorka Elena Pontiggia, wystawa retrospektywna, 2018 rok). Artystka łączyła dawną tkacką tradycję wyspy ze współczesną sztuką. Ciekawa postać. Niestety nie dotarłam na wystawę, ale zapoznałam się z katalogiem i mam nadzieję odwiedzić kiedyś muzeum Marii Lai na Sardynii. Wzruszają mnie czynności prządki i tkaczki, a splątane wątki nici są jak historia. Poczytajcie.
Pierwszym nauczycielem Marii był sardyński pisarz, Salvatore Cambosu. Młoda kobieta pomagała mu w pracy zapisując to, co Salvatore dyktował.
Cambosu współpracował z kilkoma gazetami, aktywnie angażował się w życie kulturalne i polityczne i był nauczycielem literatury i łaciny w gimnazjum w Cagliari. Tam poznał młodziutką Marię Lai i w kolejnych latach wpłynął na jej postrzeganie świata. Cambosu był uważnym obserwatorem rzeczywistości wyspy, a jego znajomość wielowiekowej tradycji przełożyła się później na artystyczne działania Marii.
Maria Lai urodziła się w 1919 roku. W 1939 roku wyjechała na studia plastyczne do Rzymu, gdzie spotkała Angela Prini, malarza, grawera i rzeźbiarza, Marina Mazzacurati. Po studiach artystka wyjechała do Werony i Wenecji, a wojna uniemożliwia jej powrót na Sardynię. W Wenecji studiowała na Akademii Sztuk Pięknych i uczęszczała na kurs rzeźbiarski. W mieście na lagunie zafascynowało ją powiązanie między poezją i rzeźbą.
W 1945 roku Maria zdecydowała się powrócić na Sardynię. Niestety sytuacja polityczna i społeczna była trudna, zdarzały się strzelaniny, w których ginęli mieszkańcy wyspy. Artystka ponownie spotkała się z Salvatorem Cambosu i została jego asystentką. Do 1954 roku nauczała rysunku w szkole podstawowej, po czym, po tragicznej śmierci młodszego brata, wyjechała do Rzymu. W 1957 roku miała swoją pierwszą wystawę w galerii L'Obelisco Irene Brin. Maria wystawiła swoje rysunki powstałe w latach 1941-1954. W tym czasie otworzyła także małą pracownię artystyczną i nawiązała nowe przyjaźnie, między innymi ze swoim sąsiadem, Giuseppem Dessi. Właśnie dzięki niemu powróciła do literatury i tradycji swojej wyspy korzystając z legend i historii Sardynii oraz wykorzystując archaiczne elementy wyspiarskie w swojej sztuce. To artystyczny zwrot ku tradycji włókienniczej. I takie od tamtej pory były jej prace: wątki tkackie splątane z wątkami historycznymi. Totemy wyspiarskie nawiązujące do archaicznej sztuki włókienniczej z Sardynii, a z drugiej strony komentujące historię i geografię wyspy. Tworzone przez artystkę w późniejszym czasie książki z elementów związanych z tkactwem, są przedmiotami składającymi się na wizualną opowieść. Maria Lai zmieniała przedmioty codziennego użytku powiązane z tradycją wyspy w poetyckie obiekty, które są bezużyteczne jeśli chodzi o ich funkcjonalność. Jednak ich wartość jest innego wymiaru: uczą myśleć i rozumieć. Od lat 70-tych Maria Lai wystawiała w Rzymie, Wenecji (biennale w 1978 roku) i tworzyła na skalę międzynarodową. Historyczny kontekst jej twórczości został dostrzeżony w innych miastach europejskich, a prace były opisywane i publikowane w magazynach o sztuce i kulturze.
Ostatnie lata życia Maria Lai spędziła w Ulassai, niewielkiej wiosce na Sardynii. 8 lipca 2008 roku zainaugurowała otwarcie Muzeum Sztuki Współczesnej, w którym znalazło się około 140 jej prac. Wielki sukces muzeum przyczynił się także do sukcesu Marii. Jej prace zostały pokazane na wystawach w takich miejscach, jak Palazzo Grassi w Wenecji, czy Palazzo Mirto i Villa Borghese w Rzymie, a także w Stanach Zjednoczonych. Od niedawna Maria Lai jest uznawana za jedną z najważniejszych postaci świata sztuki z Sardynii.
Zmarła w 2013 roku i została pochowana w Ulassai, a sześć miesięcy po jej śmierci zorganizowano konferencję poświęconą jej twórczości w Palazzo Montecitorio w Rzymie.
 |
| Maria Lai, dzieło z 1970 roku |
Cambosu współpracował z kilkoma gazetami, aktywnie angażował się w życie kulturalne i polityczne i był nauczycielem literatury i łaciny w gimnazjum w Cagliari. Tam poznał młodziutką Marię Lai i w kolejnych latach wpłynął na jej postrzeganie świata. Cambosu był uważnym obserwatorem rzeczywistości wyspy, a jego znajomość wielowiekowej tradycji przełożyła się później na artystyczne działania Marii.
Maria Lai urodziła się w 1919 roku. W 1939 roku wyjechała na studia plastyczne do Rzymu, gdzie spotkała Angela Prini, malarza, grawera i rzeźbiarza, Marina Mazzacurati. Po studiach artystka wyjechała do Werony i Wenecji, a wojna uniemożliwia jej powrót na Sardynię. W Wenecji studiowała na Akademii Sztuk Pięknych i uczęszczała na kurs rzeźbiarski. W mieście na lagunie zafascynowało ją powiązanie między poezją i rzeźbą.
W 1945 roku Maria zdecydowała się powrócić na Sardynię. Niestety sytuacja polityczna i społeczna była trudna, zdarzały się strzelaniny, w których ginęli mieszkańcy wyspy. Artystka ponownie spotkała się z Salvatorem Cambosu i została jego asystentką. Do 1954 roku nauczała rysunku w szkole podstawowej, po czym, po tragicznej śmierci młodszego brata, wyjechała do Rzymu. W 1957 roku miała swoją pierwszą wystawę w galerii L'Obelisco Irene Brin. Maria wystawiła swoje rysunki powstałe w latach 1941-1954. W tym czasie otworzyła także małą pracownię artystyczną i nawiązała nowe przyjaźnie, między innymi ze swoim sąsiadem, Giuseppem Dessi. Właśnie dzięki niemu powróciła do literatury i tradycji swojej wyspy korzystając z legend i historii Sardynii oraz wykorzystując archaiczne elementy wyspiarskie w swojej sztuce. To artystyczny zwrot ku tradycji włókienniczej. I takie od tamtej pory były jej prace: wątki tkackie splątane z wątkami historycznymi. Totemy wyspiarskie nawiązujące do archaicznej sztuki włókienniczej z Sardynii, a z drugiej strony komentujące historię i geografię wyspy. Tworzone przez artystkę w późniejszym czasie książki z elementów związanych z tkactwem, są przedmiotami składającymi się na wizualną opowieść. Maria Lai zmieniała przedmioty codziennego użytku powiązane z tradycją wyspy w poetyckie obiekty, które są bezużyteczne jeśli chodzi o ich funkcjonalność. Jednak ich wartość jest innego wymiaru: uczą myśleć i rozumieć. Od lat 70-tych Maria Lai wystawiała w Rzymie, Wenecji (biennale w 1978 roku) i tworzyła na skalę międzynarodową. Historyczny kontekst jej twórczości został dostrzeżony w innych miastach europejskich, a prace były opisywane i publikowane w magazynach o sztuce i kulturze.
 |
| Maria Lai, fragment pracy, Muzeum Sztuki Współczesnej, Ulassai |
 |
| Maria Lai w 2012 roku, autor zdjęcia: Damiano Rossi |
Komentarze
Prześlij komentarz